عملکرد تولیدمثل برای بقا و رفاه انسان حیاتی است. به همین دلیل، بروز کیست تخمدان که تحت نام سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) شناخته میشود و در زنان اغلب با ناباروری همراه است، توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است.
سندروم تخمدان پلیکیستیک چیست و چه عواقبی دارد؟
PCOS یک بیماری غدد درون‌ریز است که تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از هر ده زن مبتلابه این بیماری، چهار نفر نابارور هستند. PCOS همچنین با چندین اختلال متابولیک، ازجمله دیابت نوع ۲، فشارخون بالا و کبد چرب مرتبط است. علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیب بدن و متابولیسم قندها و مواد نشاستهای در PCOS نقش دارد و ارتباطی بین PCOS و مصرف بیش‌ازحد قندها و مواد نشاستهای در رژیم غذایی وجود دارد که درنهایت منجر به چاقی و در ادامه بالا رفتن چربی خون میشود. ازآنجاکه چاقی در بین زنان مبتلابه PCOS شیوع بیشتری دارد، سال‌هاست که به زنان مبتلابه PCOS توصیه میشود ۵ تا ۱۰ درصد از توده بدنی خود را کاهش دهند. همچنین مجموع عوارض ناشی از PCOS باعث شده است که بسیاری از انواع رژیم‌های غذایی برای درمان این بیماری موردبررسی قرار گیرد.
رژیم کتوژنیک
جالب‌توجه است، بیماران مبتلابه PCOS که رژیم کتوژنیک را رعایت می‌کنند، تغییرات مثبتی در آنزیم‌های بدن را نشان می‌دهند که برای افزایش جذب قند حاصل از مصرف مواد غذایی ضروری هستند. مضافاً رژیم کتوژنیک باعث کاهش وزن و کاهش توده چربی بدن میشود که هر دو باعث بهبود روند کنترل قند خون می‌شوند. همچنین این رژیم غذایی می‌تواند سطح هورمون‌های مردانه را کاهش داده و نسبت هورمون‌های جنسی را در زنان عادی کند. حتی در زنان لاغر مبتلابه PCOS، رژیم کتوژنیک در بهبود عملکرد سیستم کنترل قند خون کمک می‌کند. علاوه بر این کاهش وزن و کاهش توده چربی مرتبط با رژیم کتوژنیک می‌تواند با افزایش آزادسازی ویتامین D از بافت چربی، سطح ویتامین D را به حالت عادی بازگرداند. بااین‌حال، اطلاعات مربوط به رعایت طولانی‌مدت رژیم کتوژنیک برای درمان PCOS هنوز موجود نیست.
آیا رژیم کتوژنیک به‌تنهایی برای درمان PCOS مؤثراست؟
بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده رژیم کتوژنیک از طریق کاهش وزن در درازمدت به‌طور بالقوه می‌تواند به درمان PCOS کمک کند؛ اما کاهش وزن به‌تنهایی برای بهبود عملکرد تولیدمثل کافی نیست؛ بنابراین، همراه با کاهش مصرف چربی‌ها و غذاهای دارای قندهای ساده (شیرینی‌ها، ماکارونی، نان بدون سبوس و …)، باید مصرف اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامین D و غذاهای غنی از کروم (مانند گوشت و مواد غذایی پروتئینی، میوه‌ها و سبزی‌ها و آجیل) را افزایش داد. لازم به ذکر است که رژیم کتوژنیک باید تحت نظارت متخصصان تغذیه و سلامت انجام شود.
کلمات کلیدی: رژیم کتوژنیک، سندروم تخمدان پلیکیستیک، چاقی، چربی‌های امگا ۳، ویتامین D، دیابت نوع ۲
Reference:
Barrea, L., Camajani, E., Cernea, S., et al. (2023). Ketogenic Diet as Medical Prescription in Women with Polycystic Ovary Syndrome (PCOS). Current Nutrition Reports. doi:10.1007/s13668-023-00456-1.
ترجمه: خانم عطیه حاجی رسولی