از پیامدهای تزریق بوتاکس
یافتههایی وجود دارند که کارآمدی درمانی تزریق بوتاکس را در کاهش عوارض برخی مشکلات روانی و خلقی نشان میدهند. مثلا ممکن است فردی که عصبانیتهای مکرر را تجربه میکند با تزریق بوتاکس به برخی نواحی پیشانی کمتر عصبانی شود.
اما آنچه امروزه رایج شده، نه تزریق درمانی، بلکه مد شدن تزریق بوتاکس است که ممکن است برخی عوارض را در سطح فردی و اجتماعی داشته باشد. جستوجویی ساده در گوگل اسکالر دستهی بزرگی از مقالات را نمایان میسازد که برخی عوارض این عمل را در سطح فردی نشان میدهند.
اما آیا ممکن است تزریق بوتاکس عوارض جمعی نیز داشته باشد؟ هر چند در اینباره مستقیما پژوهشی انجام نشده است اما مقالهای که اخیرا در حوزهای دیگر منتشر شده ممکن است انگیزهای باشد که برای پاسخ به این پرسش پژوهشی طراحی کنیم.
به نظر سخنی پیشِپاافتاده است اگر بگوییم از حالت چهرهی افراد میتوانیم برخی حالات روانی آنها را دریابیم. دانشمندان همین سخن پیشپا افتاده را با روشهای علمی بررسی کرده و به نتایج بسیار جالبی رسیدهاند که نتیجهی یکی از این پژوهشها که در شمارهی اخیر نشریهی ایلایف منتشر شده است میتواند مبنایی جدید در مطالعهی رفتار جانورانی مانند نخستیها که زندگی اجتماعی پیچیدهای دارند، باشد و اسرار بیشتری از روابط آنها را برایمان آشکار کند. این یافته میتواند پیامدهایی نیز برای رفتارشناسی انسانی و از جمله تاثیرات جمعی شایع شدن مصرف بوتاکس داشته باشد.
حالت چهره نتیجهی انقباض و استراحت عضلات صورت است. این عضلات را سالیان درازیست که میشناسیم. هنگامیکه فرد هیجانهای مختلف را تجربه میکند برخی از این عضلات منقبض میشوند و برخی در حالت استراحت قرار میگیرند. از دههی ۱۹۷۰ پژوهشگران مطالعهی این را که در هر هیجان کدام عضلات و به چه میزان فعال میشوند آغاز کردند. اما مشکل اصلی حجم بسیار زیاد دادههایی بود که تفاوت اندک آنها رسیدن به انتظامهایی را سخت میکرد. تحلیل اینکه در هر هیجان با چه نسبت و شدتی ۴۳ عضلهی صورت فعال میشوند کاری دشوار بود که اکنون با پیشرفتهایی که در تحلیل شبکههای اجتماعی رخ داده ابزاری در اختیار پژوهشگران است که به پرسشهای مربوط به حرکات خاص و ترکیب حرکات صورت در انسان و سایر جانوران پاسخ دهند.
چهرهها اطلاعات زیادی دربارهی هویت، اهداف، و گاهی اوقات احساسات به دیگر اعضای گروه ارائه میدهند. بنابراین با ابزار تحلیلی جدیدی که در اختیار نخستیشناسان قرار گرفته است میتوانند با تحلیل کوچکترین حرکات چهرهی افراد گروه اطلاعات ذیقیمتی دربارهی روابط میان اعضای گروه بدست آورند.
در همین گام نخست، دادههای تحلیل شده نشان میدهند هر چه جانوران یک گونه تنوع بیشتری از حالات را در چهرهی خود به نمایش میگذارند پیچیدگی روابط در گروه بالاتر است. روابط پیچیدهتر تشخیص بهتری از حالات درونی افراد را از طریق خواندن چهره میطلبد و در مقابل پیچیدهتر شدن حالات چهره به پیچیدهتر شدن روابط اجتماعی کمک کرده است. پس بیدلیل نیست که انسانها نسبت به سایر نخستیها تنوع بسیار بالاتری از حالات چهره را دارند.
نکتهی جالب اینکه در گروههایی از جانوران که پیچیدگی روابط بالاتر است رواداری نیز بالاتر است و خشونت کاهش مییابد. بنابراین رواداری اجتماعی بالاتر، با پیچیدگی و تنوع حالات صورت مرتبط است. پژوهش اخیر این مسیر استدلالی را در ماکاکها (گونهی از نخستیها) آزموده و نتایج به نفع آن بوده است.
اگر این نتایج در انسانها نیز تکرار شود این فرضیه مطرح میشود که شاید با افزایش تزریق بوتاکسٍ زیبایی چهره در سطح جوامع انسانی، که پیامد آن کاهش تنوع حالات چهره است، ممکن است رواداری نیز کاهش یابد. (و البته این امکان نیز وجود دارد که عکس آن را شاهد باشیم.) این را که آیا این فرضیه آزمون میشود یا نه و اینکه نتایج آزمون چه خواهد بود به آینده واگذار میکنیم.
اما تا قبل از اینکه چنین فرضیهای به بوتهی آزمون گذاشته شود تا همینجا به خوبی میدانیم که تزریق بوتاکس به بخشهای بالایی صورت، نه فقط مانعی برای بروز هیجانات خود فرد است بلکه در تشخیص هیجانات دیگران نیز اختلال ایجاد میکند. بهعلاوه شواهد دیگری داریم که بین تنوع هیجانی و بهزیستی همبستگی وجود دارد و بنابراین با کاهش تنوع هیجانی به بهزیستی فرد نیز خدشه وارد میشود.
(بعلاوه روش جدید تحلیل دادهها امکان تولید نرمافزارهایی را فراهم میآورد که فرد قبل از انجام عمل زیبایی بوتاکس با برخی از پیامدهای روانشناختی حاصل از عمل آشنا شود و با آگاهی بیشتری دربارهی عمل تصمیم بگیرد.)