مزایای سلامتی مصرف قهوه برای سرطان و سایر بیماری‌ها و مکانیسم عمل آن
قهوه یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌ها در سطح جهان است و تخمین زده‌شده است که روزانه تا دو میلیارد فنجان قهوه در دنیا مصرف می‌شود. مقدار مصرف قهوه با توجه به کشور، سن و جنسیت متغیر و معمولاً با کافئین که جزء اصلی قهوه می‌باشد مرتبط است. اگرچه دانه‌های بوداده قهوه و قهوه دم‌کرده کافئین زیادی دارد چندین ترکیب مشتق از فیتوکمیکالها نیز در قهوه وجود دارد که شامل کلروژنیک اسید/ لیگانن، آلکالوئیدها، پلی فنولها، ترپنوئیدها، ملانوئیدها، ویتامین‌ها و فلزات است. فواید مصرف قهوه موردپژوهش بسیاری قرارگرفته است و با کاهش مرگ‌ومیر به‌تمامی علل، دیابت ملیتوس، زوال عقل، پارکینسون، بیماری‌های قلبی و بسیاری از انواع سرطان مرتبط شده است.
مرگ‌ومیر
بررسی‌های زیادی در مورد قهوه که از سال ۲۰۲۰ تاکنون انجام‌شده است نشان داده‌اند که مصرف بیشتر قهوه با کاهش مرگ‌ومیر در زنان و مردان مرتبط است.
به‌طور مثال در یک پژوهش در انگلستان مصرف قهوه در ۵۳۹, ۳۹۵ نفر بین سال‌های ۲۰۰٦ تا ۲۰۱۰ بررسی شد و مرگ‌ومیر مرتبط با بیماری آن‌ها از سال ۲۰۲۰ پیگیری گردید. مصرف بیشتر قهوه (برابر با ۴ فنجان یا بیشتر) به‌طور معکوس با مرگ‌ومیر ناشی از ۳۰ بیماری از مجموع ۳۱ بیماری مرتبط بود و این ارتباط در زنان به نسبت مردان غالب بود. همچنین ارتباط بین مصرف کم یا زیاد قهوه و مرگ‌ومیر با متغیرهای دیگری ازجمله جنسیت، بیماری خاص، قهوه بدون کافئین یا قهوه معمولی و مقدار مصرف قهوه مرتبط بود.
بیماری‌های قلبی عروقی
در پژوهش انجام‌شده فوق‌الذکر در انگلستان ارتباط بین کاهش مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی متابولیک و مصرف بیشتر قهوه وجود داشت؛ اما در پژوهش‌های دیگر انجام‌شده مصرف بیشتر قهوه با کاهش، یا افزایش بیماری‌های قلبی عروقی همراه بود یا بر آن اثری نداشت. در یک پژوهش که در انگلستان انجام شد مصرف بیشتر قهوه با افزایش سطوح کلسترول تام و کلسترول نوع بد (LDL) ارتباط داشت. حال‌آنکه در بررسی‌های دیگر مصرف بیشتر قهوه با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مزمن در مردان و کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها در زنان ارتباط داشت. در مقابل در بررسی‌های دیگری گزارش‌شده است که مصرف متوسط یا زیاد قهوه اثر مثبت بر فشارخون دارد یا بر آن بی‌اثر است. نتایج بررسی‌های مختلف در مورد ارتباط بین مصرف قهوه و مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی متفاوت است و اثر عواملی که بر روی آن تأثیر دارند باید شناخته شود.
بیماری‌های عصبی
ارتباط بین مصرف بیشتر قهوه و کاهش مرگ از بیماری‌های عصبی مانند زوال عقل، پارکینسون و آلزایمر به‌طور وسیعی موردبررسی قرارگرفته است و نتایج آن‌ها متفاوت است. اخیراً تائید شده است که مصرف زیاد قهوه با کاهش خطر اختلالات عصبی از قبیل زوال عقل، سکته قلبی و پارکینسون مرتبط است. در یک پژوهش در سال ۲۰۲۱ مصرف متوسط قهوه موکا در جمعیت سالمند با وضعیت شناختی و خلقی بهتر آن‌ها ارتباط داشته است. همچنین در بررسی دیگر مصرف قهوه سن شروع بیماری پارکینسون را در بیماران یهودی اشکنازی افزایش داد. درهرحال شواهدی مبنی بر محافظت قهوه در برابر بیماری‌های عصبی غیر کشنده وجود دارد که باید موردبررسی کامل‌تری قرار گیرد.
بیماری‌های متابولیک ازجمله دیابت
مصرف بیشتر قهوه با کاهش خطر بیماری‌های متابولیک و دیابت نوع ۲ نیز مرتبط است. به‌عنوان‌مثال در یک پژوهش در قهوه‌خورها، غلظت بالاتر گلوبولین اتصال‌دهنده هورمون جنسی و تستوسترون افزایش یافت و گروهی که مقادیر زیادی قهوه مصرف می‌کردند، سطوح پایین‌تری از نشانگرهای التهابی را نشان دادند. همچنین افزایش مصرف قهوه کافئین دار و بدون کافئین در مقابل بیماری کبد چرب غیرالکلی بدن را محافظت می‌کند. اثرات محافظتی قهوه بر اختلالات متابولیک نیز در افراد باسابقه دیابت بارداری، رتینوپاتی (آسیب شبکیه) دیابتی و عفونت ویروسی هپاتیت B مشاهده‌شده است.
اثرات وابسته به جنسیت مصرف قهوه
شواهدی مبنی بر تفاوت اثر قهوه بر روی مردان وزنان وجود دارد. به‌عنوان‌مثال مصرف بیشتر قهوه باعث کاهش شیوع سندرم متابولیک در جمعیت بزرگ‌سال تایوانی شد و اثرات محافظتی در زنان بارزتر بود. در یک مطالعه اخیر در ۲۰۲۲ در بریتانیا نیز اثرات کلی مصرف زیاد قهوه بر بیماری‌ها برای زنان بیشتر از مردان بود و این مسئله به‌ویژه برای اختلالات عملکردی گوارشی و دیابت مشهود بود، درحالی‌که مردان را بیشتر از نقرس محافظت کرد. کافئین در زنان بیشتر از مردان برای بهبود افسردگی و بیماری پارکینسون مؤثر است و کافئین در مردان بیش از زنان اضطراب را افزایش می‌دهد.
قهوه و سرطان
پژوهش‌های متعدد ارتباط معکوس بین مصرف زیاد قهوه و کاهش خطر ابتلا به سرطان را تائید می‌کند. دو پژوهش در انگلستان تأیید کردند که مصرف بیشتر انواع قهوه (ازجمله قهوه بدون کافئین) خطر ابتلا به بیماری مزمن کبد و سرطان کبد را کاهش می‌دهد. همچنین گزارش‌شده است که مصرف بیشتر قهوه با کاهش خطر ابتلا به سرطان رکتوم مرتبط است؛ اما هیچ ارتباطی بین مصرف زیاد قهوه و خطر ابتلا به سرطان پانکراس یا سرطان معده وجود نداشت درحالی‌که خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش داد. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که هیچ ارتباطی بین مصرف زیاد قهوه و کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات یا مثانه وجود ندارد. در مورد اثر قهوه بر سرطان کلیه نتایج پژوهش‌ها متفاوت است و با بعضی ترکیبات قهوه مانند کاهوئول و کافسترول مرتبط است که از رشد و مهاجرت سلول‌های سرطانی کلیه جلوگیری می‌کنند.
یک بررسی اخیر به این نتیجه رسید که هیچ ارتباطی بین مصرف قهوه و خطر ابتلا به سرطان سینه وجود ندارد. در مقابل، همچنین شواهدی وجود دارد که مصرف بیشتر قهوه خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان یائسه و اروپایی کاهش می‌دهد. نتایج چندین مطالعه نشان داد که هیچ ارتباطی بین مصرف قهوه و خطر ابتلا به سرطان آندومتر نیز وجود ندارد، درحالی‌که یک مطالعه بزرگ دیگر نشان داد که مصرف قهوه خطر ابتلا به سرطان آندومتر را به‌ویژه در زنان با توده بدنی بیش از ۲۵ کاهش می‌دهد. در مورد سرطان ریه و سرطان‌های دستگاه تناسلی نیز نتایج مطالعات متفاوت است و بررسی‌های بیشتری در این خصوص موردنیاز است.
به‌طور خلاصه مکانیسم اثر قهوه به اثرات اجزای تشکیل‌دهنده آن ازجمله اسیدهای کلروژنیک، پلی فنولیکها، ترپنوئیدها، آلکالوئیدها و سایر مواد شیمیایی گیاهی بستگی دارد. این مکانیسم‌ها، در هماهنگی با مسیرهای احتمالی ژنتیکی و تعدیل متابولیتهای میکروبی روده، به مزایای سلامتی مصرف بیشتر قهوه کمک می‌کنند و بنابراین کاربرد بالینی عصاره قهوه، به‌ویژه برای درمان برخی سرطان‌ها، باید در نظر گرفته شود.
مترجم: عطیه حاجی رسولی
Reference:
Safe S, Kothari J, Hailemariam A, Upadhyay S, Davidson LA, Chapkin RS. Health Benefits of Coffee Consumption for Cancer and Other Diseases and Mechanisms of Action. International Journal of Molecular Sciences. 2023; 24(3):2706. https://doi.org/10.3390/ijms24032706
