مهم‌ترین علل گسترش بیماری‌های عفونی کدام‌اند؟
چگونه می‌توان از وقوع همه‌گیری‌هایی مانند همه‌گیری کووید و پیامدهای آن جلوگیری کرد؟ یا دقیق‌تر اینکه چگونه می‌توان از احتمال فجایع مشابه کاست؟ اگر علل اصلی را بدانیم گام مهمی در این زمینه برداشته‌ایم.
قبل از مشاهده‌ی پاسخ حدس‌های خود را بگویید. به نظر شما چه باید کرد که جلوی همه‌گیری‌های بعدی گرفته شود؟!
در پژوهشی که نتایج آن در نشریه‌ی نیچر منتشر شده، چهار عامل به‌عنوان مهم‌ترین عوامل زمینه‌ای ایجاد بیماری‌های عفونی معرفی شده‌اند:
یک. کاهش تنوع زیستی
دو. افزایش آلودگی‌های شیمیایی
سه. ظهور گونه‌های [ویروسی و باکتریایی] جدید
چهار. تغییرات اقلیمی
چقدر حدس‌های‌تان به نتایج این پژوهش نزدیک بود؟!
در این پژوهش مشخص شد که، خلاف تصور رایج، افزایش میزان شهرنشینی نقش مهمی در گسترش بیماری‌های عفونی ندارد، بلکه همین چهار عامل‌اند که حتی علت گسترش آفات نباتی و به تبع آن کاهش تولید مواد غذایی نیز شده‌اند؛ و این یعنی گسترش فقر و گرسنگی.
علت همه‌گیری کووید
در مورد علت همه‌گیری کووید نظرات متنوعی وجود دارد. یافته‌های این پژوهش به خوبی نشان می‌دهند که همه‌ی ما در شکل‌گیری و گسترش آن همه‌گیری نقش مهمی داشته‌ایم. هر چهار عامل اصلی، محصول تخریب محیط‌زیست توسط انسان‌اند. با افزایش این تخریب‌ها، هیچ مسیری به به‌زیستی ختم نمی‌شود.
چه باید کرد؟
چنین پژوهش‌هایی به خوبی نشان می‌دهند که چرا باید مراقب تک‌تک درختان شهر باشیم. دو دلیل اصلی وجود دارد.
یک. تغییرات بزرگ‌تر محصول هم‌افزایی دسته‌ی بزرگی از اقدامات کوچک‌اند. مگر نه اینکه تخریب‌های بزرگ امروز محصول اقدامات تخریبی اما کوچک هر کدام از ما در قرن بیستم بوده است؟ در مسیر عکس نیز اگر خواهان تغییرات محیط‌زیستی بزرگ هستیم باید هم شخصاً اقدامات جبرانی را انجام دهیم و هم مطالبه‌ی گام‌هایی با اثرات بزرگ‌تر را از دولت‌ها و صاحبان صنایع بزرگ داشته باشیم. تحریم محصولات شرکت‌های آلوده‌کنند، و در عوض خریداری از شرکت‌هایی که اقدامات محیط‌زیستی را رعایت می‌کنند، می‌تواند صنایع را برای حفظ محیط زیست وارد رقابت کند و سرعت تغییرات را به شدت بالا ببرد.
دو. بعلاوه تغییرات بزرگ‌تر محصول هم‌افزایی قصدمندی جمعی شهروندان است که به انجام اقدامات مراقبتی از محیط‌زیست معطوف شده باشد.
وقتی فلان شهر کوچک فنلاند عملاً به سمت کربن صفر حرکت می‌کند الگویی می‌شود برای شهرهای بزرگ دنیا.
وقتی شهروندان تهرانی برای حفظ چند درخت در یک پارک هم‌سو می‌شوند وارد تمرینی شده‌اند که چگونه می‌شود اذهان را برای حفظ محیط‌زیست هم‌سو کرد.
نتایج بزرگ ضرورتاً محصول اقدامات بزرگ نیستند. گاه با هم‌افزایی اقدامات کوچک می‌توان به نتایج بزرگ رسید.