جديدترين روایت از تکامل انسان
طی سالهای اخیر اکتشافات زیادی را در حوزهی تکامل انسان شاهد بودهایم. آنچه دیرینمردمشناسان عرضه میکنند بر اساس آخرین یافتههایی است که در دست دارند، وزنی که به هر داده میدهند، و جایگاهی که برای آن یافته در روایتهای گذشته قائل میشوند؛ و بر آن اساس روایتهای قدیمی را بهروزرسانی میکنند. اگر بخواهیم تمامی این روایتها را یکجا بیاوریم آخرین تصویری که از تکامل انسانی، بهویژه در مراحل انتهایی داریم چگونه است؟
در مقالهای که برای انتشار در فصلنامهی محیطهای زیست و انسانها پذیرفته شده و در شمارهی آتی منتشر خواهد شد پژوهشگران دستهی بزرگی از دادهها را در کنار هم قرار دادهاند تا به این پرسش پاسخ دهند. مهمترین بخشهای پاسخ آنها چنین است:
یک. از هومو اراکتوس، سه دودمان در دوران چیبانین مشتق شدند که راهی آفریقا، اروپا و آسیا شدند: هومو بودیسینسیس، هومو هایدلبرگنسیس و هومو دالینسیس. اگرچه این گونهها ویژگیهای متفاوتی داشتند، اما برخی از ویژگیهای مشخص مشترک را نیز نشان میدادند: جمجمههای بزرگ و قوی، پیشانی صاف، ظرفیت جمجمهی متوسط تا بزرگ در حدود ۱۲۰۰ سانتیمتر مکعب، و قوس ابرو. صورت از صاف تا قدری برجسته و روبهجلو متفاوت بوده است.
دو. هومو بودیسینسیس به پیدایی انسان مدرن در آفریقا انجامید، درحالیکه هومو هایدلبرگنسیس باعث پیدایش نئاندرتالها در اروپا شد. انتقال از بودیسینسیس به سیپینس(گونهی ما) حدود ۳۰۰ هزارسال پیش رخ داد، درحالیکه انتقال از هایدلبرگنسیس به نئاندرتالها در حدود ۴۵۰ هزارسال پیش رخ داد.
سه. اولین نمایندگان گونهی ما را میتوان در آفریقا در حدود ۲۳۰ هزارسال پیش یافت؛ درحالیکه اولین نمایندگان نئاندرتالها را در اروپا، بین ۲۰۰ تا ۱۶۰ هزارسال پیش یافتهاند.
چهار. به محض اینکه افرادِ گونهی ما در آفریقا ظاهر شدند، شروع به مهاجرت به خارج از آفریقا کردند. در حدود ۱۸۰ هزارسال پیش به خاورمیانه و حداقل حدود ۲۰۰ هزار سال پیش به اروپا رسیدند، جایی که در نهایت جایگزین نئاندرتال.ها شدند. انسان خردمند در حدود ۱۲۰ هزار سال پیش به آسیای شرقی رسیده و احتمالاً جایگزین انسانهای خردمند باستانی شده است که در آن مناطق میزیستهاند.
پنج. انسانهای امروزی در طول گسترش خود به خارج از آفریقا، ژنها را با چندین انسان قدیمی که هنوز در اروپا و آسیا و احتمالاً در آفریقا وجود داشتند، مبادله کردند. بااینحال، این آمیختگی ژنتیکی برای تغییر الگوی مورفولوژیکی جمجمه کافی نبوده است.
آینده مشخص خواهد کرد که آیا این تصویر، مورد اجماع قرار میگیرد یا نه، (بهویژه دیرینشناسان چینی چه نظری دربارهی آن دارند)، و شواهد بعدی چگونه آن را تغییر خواهد داد.